Parapsychologia

Parapsychologia. (gr. para - przy, obok, poza czym + psyche - dusza + logos - słowo). Nazwa wprowadzona przez Francuza E. Boiraca na określenie nauki badającej pogranicze psychologii klasycznej. Pierwotnie, przed wprowadzeniem tego terminu, funkcjonowało określenie metapsychologia. Chodzi tu o zjawiska, które nie dadzą się wytłumaczyć faktami znanymi, należącymi do psychologii doświadczalnej.

Badania naukowe wchodzące w krąg zainteresowań parapsychologii prowadzone były od połowy XIX w. pod kontrolą powstałego w Londynie The Society for Psychical Research - 1882  (Towarzystwa Badań Parapsychicznych). Wybitnym prekursorem tej dziedziny był William Crookes (1832-1919).

Zjawiska parapsychologiczne (metapsychologiczne) potwierdzili swym naukowym autorytetem wybitni fizycy, chemicy, psychologowie, fizjolodzy, lekarze, filozofowie. Wsławili się oni odkryciami naukowymi i ścisłością swych badań, m.in. prof. Ch. Richet (1850-1935), prof. W. Crookes (1833-1919), prof. Mc Dougall, dr G. Gelley (1868-1924), dr A. von Schrenck-Notzing (1862-1929), dr J. Ochorowicz (1850-1917), F. Myers (1843-1901). W Polsce do znanych parapsychologów należeli: dr Tadeusz Sokołowski i Piotr Lebiedziński  z ośrodka warszawskiego (Towarzystwo Badań Psychicznych - 1914) oraz dr Stanisław Breyer z ośrodka krakowskiego (Towarzystwo Metapsychiczne w Krakowie) i Józef Świtkowski. Ponadto parapsychologią zajmował się, badał ją geofizyk prof. Stefan Manczarski, prof. psychologii Edward Józef Abramowicz (1868-1918).    

Parapsychologia jest dziedziną poznania naukowego badającą zjawiska niewytłumaczalne w ramach psychologii klasycznej. Należą do nich między innymi takie formy postrzegania pozazmysłowego jak intuicja, jasnowidzenie, telepatia, psychokineza, kryptestezja, dywinacja, sny prorocze, ale nie tylko. Status naukowy parapsychologii, prowadzonej w niektórych uczelniach i naukowych instytucjach zachodnich, zwłaszcza amerykańskich, w metodologicznym sensie - jest przedmiotem kontrowersji i polemik wśród naukowców. Opinie są istotnie podzielone i można je sklasyfikować w trzech grupach.

Pierwsza grupa badaczy kwestionuje realność zjawisk paranormalnych, pozazmysłowych. Druga grupa badaczy uznaje realność przynajmniej niektórych form spostrzegania pozazmysłowego oraz możliwość ich badania w kontrolowanych warunkach. Trzecia grupa badaczy uważa, że sprawa jest otwarta i co najmniej nie można wykluczyć, że zjawiska parapsychologiczne, paranormalne rzeczywiście istnieją. Jest to grupa otwarta na badania parapsychologii (por. C.E.Hansel, Spostrzeganie pozazmysłowe, PWN, 1969).   

Podział parapsychologii. Ch. Richet podzielił parapsychologię na:

1. Parapsychologię podmiotową, polegającą na badaniu zjawisk niezwykłych, ale czysto psychologicznych.
2. Parapsychologię przedmiotową, badającą zjawiska mechaniczne lub materialne, trudne do określenia za pomocą mechaniki, fizyki czy chemii.

(Źródło: ,,Słownik parapsychologiczny"; Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza Adam; 1993 rok; Warszawa).